Đông y có nhiều bài thuốc có tác dụng hỗ trợ phòng, chống COVID-19 hiệu quả. Tuy nhiên dùng bài thuốc nào, cách dùng ra sao… phải căn cứ vào tình trạng bệnh cụ thể mà thầy thuốc đông y có hướng xử trí phù hợp. Người bệnh tuyệt đối không tự ý dùng thuốc sẽ nguy hiểm đến sức khỏe và tính mạng.

1. Bài thuốc hỗ trợ phòng, trị COVID-19

1.1 Bài “Ngân kiều tán”

Theo y văn Y học cổ truyền, khi bệnh Ôn dịch (bệnh do SARS-CoV-2 được coi là bệnh Ôn dịch) mới phát, trước ghê rét mà sau phát nóng, sau chỉ phát nóng mà không ghê rét; đầu nhức, mình đau, mạch sác…, người ta thường cho uống ngay “Ngân kiều tán”.

Thành phần bài thuốc: Liên kiều 10g, kim ngân 10g, cát cánh 6g, bạc hà 6g, trúc diệp 4g, cam thảo 5g, kinh giới 5g, đậu xị 5g, ngưu bàng 6g, (thêm lô căn 10g).

Cách dùng: Sắc uống ngày 1 thang, chia 2 – 3 lần. Uống khi thuốc còn ấm.

Nếu tán bột, mỗi lần lấy 24g, thêm lô căn tươi (20 – 40g), đun sôi sủi thấy mùi thơm bốc lên thì lấy uống.

Bệnh nặng thời cách 2 giờ uống 1 lần, ngày uống 3 lần, đêm uống 1 lần. 

Bệnh nhẹ thời cách 3 giờ uống 1 lần, ngày 2 lần, đêm uống 1 lần. 

Nếu chưa khỏi, đun thêm một liều nữa cho uống.

Các vị thuốc trong bài thuốc Ngân kiều tán hỗ trợ phòng, chống COVID-19.

Phép gia giảm:

+ Nếu ở hung cách (vùng ngực bụng trên ngang với xương ức) đầy nghẽn khó chịu thời gia hoắc hương và uất kim, mỗi thứ 6g.

+ Khát nhiều, gia thêm thiên hoa phấn, vi căn, đều 6g.

+ Cổ sưng và cuống họng đau, gia mã bột 8g, huyền sâm 6g.

+ Để tăng tác dụng diệt virus gia lưu ký nô 6g – 12g hoặc xuyên tâm liên 6g, thanh hao 6g.

+ Nếu đổ máu cam thời giảm đạm đậu sị xuống còn 3g, kinh giới còn 3g, gia bạch mao căn, trắc bá thán và chi tử thán, mỗi thứ 6g.

+ Ho, gia 3g hạnh nhân.

Bệnh tới hai, ba ngày tà vẫn còn ở phế (phổi), nhiệt sắp vào lý (lục phủ ngũ tạng), gia sinh địa 12g, mạch đông 6g để bảo toàn lấy tân dịch.

 Nếu không khỏi hoặc tiểu tiện ít, thêm các vị khổ hàn như: Tri mẫu, hoàng cầm, chi tử… với các vị cam hàn như: Mạch môn, sinh địa, hỗ trợ âm để trị bỏ chứng nhiệt thắng.

1.2 Bài thuốc “Đạt nguyên ẩm” gia giảm

Sau khi mắc bệnh hai, ba ngày, nếu thấy ngực bụng khó chịu, buồn nôn, đau đầu, bứt rứt, mạch huyền sác, rêu lưỡi dày nhờn, có cảm giác sợ lạnh, sốt cao cho uống “Đạt nguyên ẩm” gia giảm:

Thành phần bài thuốc: Hoàng cầm 6g, bạch thược 4g, thảo quả 4g, binh lang 8g, cam thảo 4g, hậu phác 4g, tri mẫu 8g, đại táo 1 quả, sinh khương 7 lát.

Vị thuốc hoàng cầm trong bài thuốc “Đạt nguyên ẩm” gia giảm.

Cách dùng: Sắc lấy 200ml, cho uống một lần (nên uống vào lúc 13 hoặc 14 giờ)

1.3 Bài thuốc “Tam tiêu ẩm”

– Thành phần bài thuốc: Binh lang 4g, hậu phác 4g, cam thảo 4g, hoàng cầm 12g, cát căn 6g, khương hoạt 4g, sinh khương 3 lát, thảo quả 4g, bạch thược 8g, tri mẫu 12g, đại hoàng 8g, sài hồ 4g, hồng táo 3 quả.

– Cách dùng: Đun với 3 bát nước, sắc còn một bát, bỏ bã, uống làm một lần.

1.4 Một số bài thuốc khác

* Nếu rêu lưỡi biến ra màu vàng, hung cách đầy đau, khát nhiều và phiền táo… Đó là độc tà truyền vào vị, cho uống bài “Đạt nguyên ẩm gia Đại hoàng”.

–Thành phần bài thuốc: Hoàng cầm 6g, bạch thược 4g, thảo quả 4g, binh lang 8g, sinh khương 7 lát, cam thảo 4g, hậu phác 4g, tri mẫu 8g, đại táo 1 quả, đại hoàng 8g.

–Cách dùng: Sắc uống ngày 1 thang chia làm 2 – 3 lần. Uống khi thuốc còn ấm.

Binh lang (hạt cau khô) trong bài “Tam tiêu ẩm”.

* Phụ nữ mắc bệnh trong thời kỳ hành kinh, nhiệt tà thừa hư hãm vào bên trong, biến thành chứng sán khí, dưới thiếu phúc (vùng bụng dưới) đau rút, mình nóng như lửa… cho uống bài “Ngân kiều Xuyên luyện tán”.

–Thành phần bài thuốc gồm: Ngân hoa 12g, trúc diệp 8g, hoàng bá 8g, đan bì 8g, tiền hồ 12g, liên kiều 12g, xuyên luyện tử 8g, huyền hồ 8g, xích thược 8g.

–Cách dùng: Sắc uống ngày 1 thang, chia 2 – 3 lần. Uống khi thuốc còn ấm.

* Nếu nhiệt tà xuống khí phận ở hạ tiêu khiến tiểu tiện không lợi (khó) cho uống “Bát chính tán”.

–Thành phần bài thuốc gồm: Cù mạch 4g, biển súc 4g, hoạt thạch 4g, xa tiền tử 4g, đăng tâm 4g, chi tử 4g, đại hoàng 4g, mộc thông 4g, cam thảo (ngọn) 4g.

–Cách dùng: Sắc uống ngày 1 thang, chia 2 – 3 lần, uống khi thuốc còn ấm.

* Nếu nhiệt tà hãm ở hạ tiêu, khiến cho khí đạo không thông, tiểu tiện bị vít lấp, về đêm thời nóng nhiều… cho uống bài “Ngân kiều đạo xích tán”.

–Thành phần bài thuốc gồm: Ngân hoa 12g, liên kiều 12g, mộc thông 6g, tiên trúc diệp 12g, sinh địa 12g, cam thảo 4g.

–Cách dùng: Sắc uống ngày 1 thang, chia 2 – 3 lần, uống khi thuốc còn ấm.

2. Bài thuốc dùng cho hậu COVID-19

Ôn bệnh là bệnh thuộc nhiệt, tà khí uất ở trong khiến cho dương khí không phân tán được. Dương khí tích mãi hóa thành hỏa, âm dịch do đó mà bị hao tán. Sau khi đã thanh giải được, dư nhiệt còn tồn tại, âm huyết chưa được phục hồi… kỵ dùng nhân sâm, đảng sâm, hoàng kỳ, bạch truật…

“Trong thời kỳ hậu COVID-19 rất kỵ dùng nhân sâm, đảng sâm, hoàng kỳ, bạch truật…; nếu uống các vị đó dễ gây sự bế tắc, khiến dư tà ẩn nấp không được bài tiết ra ngoài, không những các chứng trạng trước mắt dai dẳng khó khỏi mà lại tạo ra biến chứng lạ khác… Các chứng hậu trên đều do vội dùng thuốc bổ mà gây ra”.

Vậy sau khi đã khỏi COVID-19, mà thấy môi se, huyết ráo cho uống bài “Thanh táo dưỡng doanh thang”:

–Thành phần bài thuốc gồm: Tri mẫu 12g, đương quy 12g, địa hoàng 24g, cam thảo 4g, thiên hoa phấn 12g, bạch thược 12g, trần bì 8g, đăng tâm 1 bó.

–Cách dùng: Sắc uống ngày 1 thang, chia 2 – 3 lần. Uống khi thuốc còn ấm

Bài thuốc này không dùng cho bệnh nhân béo phì, đàm trệ.

Đây là một vài kinh nghiệm của ông cha qua các dịch cúm mùa. Thuốc chữa những triệu chứng bệnh có biểu hiện giống như mắc SARS-CoV-2, nên có thể sử dụng các bài thuốc này hỗ trợ.

Lưu ý: Các bài thuốc trên người đọc chỉ nên tham khảo, tuyệt đối không làm theo sẽ rất nguy hại. Người bệnh cần đến khám và tư vấn bởi bác sĩ đông y.

Thắng Đạt (Theo TTƯT. TS. Nguyễn Đức Quang- Báo Sức khỏe & đời sống)